Kansen voor panden
De provincie helpt kleine maatschappelijk vastgoedeigenaren bij het verduurzamen van hun panden. Denk aan scholen, buurthuizen, zorglocaties en religieuze gebouwen. Deelnemers krijgen tips over hoe zij hun gebouwen kunnen verduurzamen. Van praktische maatregelen tot financieel advies. 4 inwoners delen hun inzichten.
Scholengemeenschap zet eerste groene stappen
Marja Steensma | CSG Jan Arentsz, Alkmaar
Christelijke Scholengemeenschap Jan Arentsz gaat verduurzamen. Het technisch onderzoeksrapport is af en er is al subsidiegeld binnen. Hoofd facilitaire zaken Marja Steensma over de volgende fase.
Het Jan Arentsz is een scholengemeenschap met ruim 1.500 leerlingen. Haar 2 gebouwen in Alkmaar voldoen allebei niet aan de moderne duurzaamheidseisen. Zo zijn verschillende installaties verouderd en is er sprake van energieverlies.
Een technisch onderzoeksrapport beschrijft de verbeterkansen. Zo kunnen met LED-verlichting, zonnepanelen en betere dakisolatie al flinke stappen worden gezet, vertelt Steensma. Daarbij staat een totaalaanpak met een duidelijk kostenplaatje voorop.
Terugverdienen
Steensma: “Hoewel we al een subsidie binnen hebben, kan de school dit alleen doen door daarnaast geld te lenen. Dit betekent dat we onder meer duidelijk moeten maken dat de geplande maatregelen zich terugverdienen. Met zo'n businesscase (plan, red.) kunnen we makkelijker bij bestuurders aankloppen voor financiering.”
Als het Hoofd facilitaire zaken het duurzame toekomstplaatje van het Jan Arentsz schetst, heeft ze het regelmatig over ‘samenhang’. Daarmee bedoelt Steensma dat het koppelen van projecten en maatregelen slimmer is dan dingen een voor een doen.
Totaalplan
Ze geeft een voorbeeld. “Het aantal zonnepanelen uitbreiden is op zich een vrij overzichtelijke aanpassing. Maar we willen ook graag betere ventilatie in onze lokalen – een belangrijk thema sinds corona. Dat is ingewikkeld, want het is een flinke bouwkundige klus om meer ventilatiekanalen te maken. Daarom kunnen we beter een totaalplan maken voor deze 2 grote werkzaamheden. Vanwege de kosten, maar ook omdat we dit werk alleen kunnen doen wanneer de school dicht is.”
Het Jan Arentsz werkt sinds 2024 aan verduurzaming. Op advies van het Ontzorgingsprogramma verduurzaming maatschappelijk vastgoed van de provincie ging de scholengemeenschap aan de slag. De school leverde informatie aan voor een onderzoek en vroeg subsidie aan met hulp van een adviseur van ‘Op naar Nul’. “Dat ging allemaal heel snel en professioneel", aldus Steensma.
In gesprek
Met de resultaten van het technisch onderzoek werkt de school naar een doel toe. “Zo gaan we straks nog maar heel weinig gas gebruiken. Daardoor hebben we wel meer elektriciteit nodig en dat is een uitdaging, omdat het stroomnet vol zit. Daarover gaan we in gesprek met Liander.”
Maar eerst onderzoekt de scholengemeenschap de financiële mogelijkheden. Voor de verduurzaming is veel geld nodig. Ook wordt er een planning gemaakt voor de komende 3 jaar. Daarmee stipt Steensma een belangrijk punt aan: verduurzaming is geen kortetermijnproject.
Beginnen met besparen
“Als je, zoals wij, het duurzaamheidsverhaal in 1 klap een grote boost wil geven, kan dat het beste vanuit een groter plan. Maar dat betekent niet dat je moet wachten. Heel veel scholen kunnen vandaag al beginnen met energie besparen. Bijvoorbeeld door installaties uit te schakelen in de uren dat de school dicht is. Een andere tip is om goede begeleiding te organiseren voor dit thema. Als er 1 dag een expert door je gebouw gaat, levert dat enorm veel inzichten op. En de lat hoeft niet meteen heel hoog te liggen. Het gaat om bewustwording én beginnen.”
Volgens Steensma zit verduurzaming ook in andere dingen. “Zo hebben wij samen met leerlingen het hele schoolplein vergroend. We kijken nu ook of ze kunnen helpen bij de verduurzaming. Door te delen wat we doen en leerlingen erbij te betrekken, wordt het onderwerp ‘top of mind’.”
Ontzorgingsprogramma Verduurzaming Maatschappelijk Vastgoed
Op deze pagina staat alle informatie over Ontzorgingsprogramma Verduurzaming Maatschappelijk Vastgoed en hoe je kan deelnemen. Goed om te weten: er is nog subsidie beschikbaar.
Het verleden proeven met het comfort van vandaag
William Mosch | Museum BroekerVeiling, Broek op Langedijk
Museum BroekerVeiling is de oudste doorvaargroenteveiling ter wereld. Hier ontstond in 1887 het veilen bij afslag. Om het museum naar een hoger niveau te tillen, werd het Rijksmonument een halfjaar verbouwd. Daardoor kunnen bezoekers nu het verleden proeven met het comfort van vandaag.
Elke tafel in het museumrestaurant biedt sinds mei 2025 vrij uitzicht op de historische lighallen - precies zoals de tuinders dat ruim een eeuw geleden zagen. “De lighallen terugbrengen in de originele staat én verduurzamen was een grote wens", vertelt facilitair manager William Mosch. “Alles was verouderd.” Bij de verbouwing sneuvelden binnenmuren en latere toevoegingen. Daardoor werden het karakteristieke houten spantwerk en de lichtinval van de lighallen overal zichtbaar.
Allerlei kansen
Vanuit de provincie ging er € 400.000 subsidie voor verduurzaming naar museum BroekerVeiling. Het restaurant, de keuken en de presentatieruimte boden allerlei kansen. “In dat gedeelte lag voorheen een plankenvloer van 3 tot 4 centimeter dik. Omdat daar water onder ligt, kreeg je er in de winter koude voeten. Om de ruimtes afzonderlijk te verwarmen of koelen hebben we heteluchtverwarming aangelegd en een geïsoleerde, 30 centimeter dikke vloer met vloerverwarming. Ook heeft de keuken nu de nieuwste apparatuur.”
Toch ging Mosch niet bij alles meteen voor nieuwkoop. “Wij hebben delen van de vloer en palen uit het water opnieuw gebruikt. Oók dat is verduurzaming. Kijk goed naar wat er te hergebruiken is, want dat is vaak meer dan je denkt!”
Vol stroomnet
Het museum liep tijdens de werkzaamheden wel tegen een actueel probleem aan: het volle stroomnet. Pas in 2027 krijgt het een verzwaarde elektriciteitsaansluiting. De benodigde capaciteitsaanpassing volgt 2 jaar later. Mosch: “We konden nu dus niet helemaal van het gas af. Omdat we een ander plan moesten maken, liepen de kosten behoorlijk op. Zo hebben we geïnvesteerd in een accupakket.”
Die energieopslagaccu is er inmiddels. En op het dak liggen 94 zonnepanelen. Wat de precieze resultaten van de verbeterslagen zijn, wordt in mei 2026 bekend. Dan draait het museum 1 jaar in de nieuwe duurzame stand. Er wordt nu ook meer rekening gehouden met de piekbelasting van het stroomnet. Bijvoorbeeld door de 2 geëlektrificeerde rondvaartboten, 10 fluisterboten en 6 grote akkerschuiten niet op te laden als de keuken open is.
Te gast
Bezoekers zijn volgens Mosch lovend over de verbeteringen. “Het eerste wat ze bij binnenkomst zien, is hoe het vroeger was. En daarnaast een glazen pui – eerst was dat plastic – en stalen kozijnen. Het restaurant en de keuken zijn nu echt te gast in het museum. Precies wat we voor ogen hadden. We merken het enthousiasme ook in het aantal aanvragen van bedrijven. Dit is een unieke locatie voor vergaderingen, presentaties of een bedrijfsfeest.”
Museum BroekerVeiling liet de verbouwing uitvoeren door een lokale aannemer en onderaannemers. “Bedrijven uit de buurt vonden het uniek om hierbij betrokken te zijn. Daardoor zetten ze een stapje extra. Telkens als ze hier nu langs rijden, kunnen ze trots laten zien dat ze dit museum hebben helpen verduurzamen.”
Kloppend hart van Krommeniedijk is nu energieneutraal
Cor Leguijt | Dorpshuis De Horn, Krommeniedijk
Toneel, tafeltennis, seniorengym, dansles; in Dorpshuis De Horn in Krommeniedijk is elke dag iets te doen. “Dit is het kloppend hart van het gemeenschapsleven in het dorp", zegt (duo)voorzitter Cor Leguijt.
De Horn draait op zo'n 100 vrijwilligers uit Krommeniedijk en omstreken. Om de vaste lasten te dekken worden het hoofdgebouw (bouwjaar 1985) en het nabijgelegen Spuithuis (2005) verhuurd aan de vele verenigingen en clubs van het dorp, en ingezet voor dorpsfeesten zoals de jaarlijkse feestweek. Daarnaast zijn er inkomsten uit verhuur voor bijeenkomsten en feestjes, of – heel soms – voor een uitvaart van een dorpsgenoot.
Zonnepanelen
De sterk gestegen energiekosten bezorgden het bestuur eind 2022 kopzorgen. “De energierekening maakte toen 50% uit van onze vaste lasten", zegt Leguijt. Een webinar van de provincie kwam dan ook als geroepen. “Daarin werd uitgelegd dat dorpshuizen een beroep konden op het duurzaamheidsfonds. In de jaren daarvoor hadden wij al geïnvesteerd in zonnepanelen en verbeterde dakisolatie.”
“Financieel was het het beste om de gasaansluitingen van beide gebouwen op te zeggen", vervolgt Leguijt. “Omdat daarmee ook de vaste lasten van de netbeheerder voor de gasaansluiting zouden stoppen.”
LED-verlichting
Na overleg kwam vanuit het Ontzorgingsprogramma Verduurzaming Maatschappelijk Vastgoed het advies om beide gebouwen aardgasloos te maken met een elektrische lucht-water-warmtepomp. Bij het Spuithuis met een PV-installatie (zonnepanelen, red.) erbij. Bij het dorpshuis met een uitbreiding van de PV-installatie, een groot buffervat (700 liter) voor de ruimteverwarming, een warmtepompboiler voor warm tapwater en een warmte-terugwininstallatie in de ventilatielucht. Én in beide gebouwen LED-verlichting.
Eind 2023 diende Leguijt de subsidieaanvraag in. Door een probleem met een digitale beveiligingscode was dat nog best spannend. “Uiteindelijk hebben we het digitale bijltje erbij neergegooid, de boel geprint en ben ik naar Haarlem gereden om de documenten af te geven aan de balie van het provinciehuis. Dat kan namelijk ook gewoon. Je krijgt een ontvangstbewijs en dat is geldig als moment van indienen.”
Goud waard
De verduurzaming van de gebouwen verliep vrijwel vlekkeloos. Leguijt: “Dat kwam door onze onvolprezen seniorenploeg, die ons helpt met het onderhoud van het gebouw. Deze mensen zijn goud waard, weten van wanten en steken veel tijd in het dorpshuis.”
Het team schoof ook 2 potentiële beren op de weg vakkundig aan de kant. Zo paste het buffervat niet door de deur. Gelukkig bood de berging van IJsclub Klein Maar Dapper – in de uitbouw aan de achterkant van het dorpshuis – uitkomst. De seniorenploeg bouwde daar een constructie voor.
Resultaten
Leguijt heeft 2 tips voor Noord-Hollanders die maatschappelijk vastgoed willen verduurzamen: “Kies voor lokale installateurs. Ze hadden de beste offertes, maar hebben ook een goede naam in de gemeenschap te verliezen als ze geen goed product of goede service leveren. “En denk vooraf na over bijkomende kosten, zoals aanpassingen in de meterkast. Als je van het gas af gaat, moet je ook het gasfornuis vervangen en nieuwe pannen kopen.”
De subsidie van € 50.000 dekte 50% van de investering van De Horn. De resultaten mogen er zijn. “Beide gebouwen zijn nu aardgasloos en onze energielasten daalden met ruim € 6.000 per jaar", aldus Leguijt. “Op jaarbasis zijn we energieneutraal en omdat we aardgasloos zijn, dragen we bij aan de vermindering van uitstoot van broeikasgassen. Dat voelt ook goed.”
‘Werken in zo’n snelkookpan’ is volgens Simona een realistische voorstelling van hoe het er aan toegaat in het bedrijfsleven. De uitdagingen schrokken haar niet af. Integendeel. “Als je ergens tegenaan loopt, dwingt dat je om anders te kijken. Daar leer je alleen maar van. Dankzij dit project kan ik nu ingewikkelde taken opdelen in haalbare en behapbare delen. Ook ben ik professioneler geworden met coderen, onderzoeken en rapporteren. Het was spannend om mee te werken aan zo’n groot evenement, maar ik heb ervan genoten. Waar ik echt trots op ben, is dat we binnen de tijd een compleet, werkend product hebben opgeleverd. Dat we daarbij geen enkele deadline hebben gemist, voelde ook als een beloning.”
Ook de enthousiaste reactie van SAIL op de app was een cadeautje. Simona: “We kregen zelfs een certificaat. Een mooi gebaar dat ik niet had verwacht. Hoe het nu verder gaat? De SAIL-organisatie moet beslissen of ze deze app wil. Een app hosten kost namelijk geld. Het is nu aan SAIL om te bepalen hoe ze verder willen.”
Kleinere voetafdruk, lagere kosten én meer comfort
Rafael Aroca Morales | ViVa! Zorggroep, Velsen-Noord
ViVa! Zorggroep zet sinds 2018 flinke stappen met verduurzamen. De sleutels naar succes? Ambitie en een totaalaanpak.
ViVa! Zorggroep helpt ouderen om gezond en prettig te leven. Dat doet zij met meer dan 4.000 medewerkers en 1.600 vrijwilligers. De zorg vindt plaats bij cliënten thuis of in een van de 17 woonzorglocaties in de regio Kennemerland.
Om verschillende redenen ging ViVa! Zorggroep verduurzamen, vertelt manager beheer en onderhoud Rafael Aroca Morales. Maatschappelijke verantwoordelijkheid is er een van. “We willen onze ecologische voetafdruk verkleinen en bijdragen aan de klimaatdoelen van Parijs. Bovendien horen duurzaamheid en comfort voor bewoners bij goede zorg. Daarnaast willen we graag lagere energiekosten.”
De aanpak
Het Ontzorgingsprogramma maatschappelijk vastgoed adviseerde ViVa! Zorggroep een totaalaanpak: geen losse maatregelen, maar verduurzaming koppelen aan meerjarenonderhoudsplannen, exploitatie en zorgprocessen. Andere tips waren: kies maatregelen die zich snel terugverdienen en veel CO₂ besparen en huur externe experts in bij ingewikkelde projecten.
Aroca Morales: “We gaven voorrang aan projecten met veel impact die haalbaar waren. En we vroegen subsidies aan, zoals de regeling DUMAVA (duurzaam maatschappelijk vastgoed).” ViVa! Zorggroep combineerde de werkzaamheden met gepland onderhoud, maar dat was soms best lastig. “Oude gebouwen isoleren en installaties vervangen is ingewikkeld. Je moet veel plannen en afstemmen, zeker als mensen er blijven wonen.”
Geld en subsidies
Ook het vinden en aanvragen van subsidies viel niet altijd mee en kostte veel tijd en papierwerk. Maar dankzij hulp van het Ontzorgingsprogramma en samenwerking met partners lukte het allemaal. Aroca Morales: “Toch mag de aanvraagprocedure eenvoudiger en sneller. Minder administratie zou veel schelen.”
ViVa! Zorggroep gebruikte geld van de DUMAVA-subsidie én eigen budget om meerdere locaties te verduurzamen. Met het geld zijn onder andere installaties vervangen, gebouwen beter geïsoleerd, locaties voorbereid op bijna gasloos werken, energiezuinige ventilatiesystemen geplaatst, verwarmings- en regelsystemen gemoderniseerd en LED-verlichting en waterbesparende voorzieningen aangebracht. Eerder plaatste de organisatie al laadpalen voor het elektrische wagenpark en begon zij met energiebeheer via slimme meters.
Comfortabel
Het resultaat mag er zijn: het elektriciteits- en gasverbruik daalde op verschillende locaties met 10 tot 15%. Ook zijn de energiekosten nu beter te voorspellen en beheersen. “Daarnaast is het binnenklimaat verbeterd, waardoor het voor bewoners comfortabeler is”, zegt Aroca Morales.
5 tips voor verduurzaming
- Begin klein, maar denk groot – start met eenvoudige maatregelen zoals LED, maar koppel verduurzaming altijd aan een lange-termijnplan.
- Maak gebruik van subsidies en regelingen – ze maken echt verschil.
- Betrek bewoners, medewerkers en partners vroeg – zo krijgt verduurzaming brede steun.
- Combineer verduurzaming met gepland onderhoud – dat levert de meeste efficiëntie op.
- Durf ambitieus te zijn – het gaat niet alleen om kosten besparen, maar ook om comfort, gezondheid en toekomstbestendigheid.