De motoren achter jouw busreis
Met stads- en streekbussen, nachtbussen en buurtbussen komen veel Noord-Hollanders aan op hun bestemming. Wie zorgen ervoor dat jouw busreis gesmeerd loopt? 4 sleutelfiguren vertellen hoe ze zorgen dat de bus blijft rijden. Lees de verhalen van deze onmisbare krachten die de weg vrij maken voor een soepele reis.
“Nooit spijt van gehad”
Lourens van den Berg (60), buschauffeur
Lourens van den Berg is op 55-jarige leeftijd een nieuwe weg ingeslagen en werkt ongeveer 5 jaar als buschauffeur: “Ik werkte eerst 25 jaar in de banksector, waarvan 10 jaar in Engeland. Daarna ben ik samen met mijn vrouw een restaurant begonnen. Door omstandigheden zijn we daarmee gestopt. Toen kwam ik in een fase waarin ik me afvroeg wat ik wilde doen. Ik was te oud voor een volledig nieuwe carrière en te jong om te stoppen. Ik wilde iets betekenen voor mezelf en de maatschappij. Uiteindelijk kwam ik op het idee om buschauffeur te worden.” De keuze werd mede ingegeven doordat zijn banen in het verleden veel van hem vroegen, en hij verlangde naar een baan die hem minder stress geeft. “Tot op heden heb ik er geen dag spijt van gehad.”
Dagelijkse routine
Een gemiddelde werkdag verloopt volgens een vast patroon, maar brengt wel de nodige afwisseling, vertelt Lourens: “Ik begin of 's ochtends of in een avonddienst. In het rooster zie je wanneer je moet beginnen. Een gemiddelde werkdag duurt ongeveer 8 uur. Ik rijd in de regio Gooi en Vechtstreek en binnen die regio heb ik veel variatie in de routes die ik rijd. Aan het einde van de werkdag zorg ik ervoor dat de bus wordt opgeladen, omdat we inmiddels vrijwel alleen maar elektrisch rijden.”
Alert blijven
Aan het elektrisch rijden zitten zowel voor- als nadelen, vertelt Lourens: “Het positieve aan een dieselbus was dat je gewoon kon beginnen met rijden zonder zorgen over de brandstof. Bij elektrisch rijden moet je alert zijn op de acculading. In het rooster is gelukkig rekening gehouden met voldoende laadtijd, maar je moet zelf ook goed opletten. Het positieve aan de elektrische bussen is dat ze veel comfortabeler rijden. Ik vind het een voorrecht om in zulke mooie nieuwe bussen te mogen rijden.”
Zelfstandige en sociale baan
Lourens verwelkomt graag zoveel mogelijk nieuwe collega’s, want er zijn momenteel te weinig buschauffeurs. Daarom maakt Connexxion het aantrekkelijker om buschauffeur te worden. “Buschauffeurs krijgen bijvoorbeeld de rijopleiding vergoed en de beschikbaarheidsvergoeding zorgt ervoor dat je tijdens de opleiding je vaste lasten kunt blijven betalen.”
Hij raadt het in principe iedereen aan om buschauffeur te worden. “In theorie zeg ik dat iedereen geschikt is om buschauffeur te worden, maar er zijn bepaalde eisen in het opleidingstraject. Je moet enigszins sociaal en stressbestendig zijn. Dit wordt ook getest in de selectieprocedure met rijvaardigheidstests, reactietests en psychologische tests.”
Het intensieve traject is het volgens Lourens meer dan waard: “Het is heerlijk om elke dag in de bus te stappen en mensen van A naar B te brengen. Je werkt zelfstandig, maar het is ook een ontzettend sociaal vak, doordat je elke dag te maken krijgt met andere passagiers. En je krijgt een band met je collega’s. Voor mensen als ik, is het een droombaan.”
“Ik ben elke dag bezig met een 7-sterrenpuzzel”
John Baltus (58), capaciteitsplanner
Vanuit het kantoor van Connexxion in Alkmaar kijkt John Baltus mooi uit op het Noordhollandsch Kanaal, maar ook op de bussen waar hij verantwoordelijk voor is. Samen met 2 andere planners zorgt hij in Noord-Holland Noord dat op elke bus een chauffeur zit. Hij start de dag met een blik op het overzicht: Waar zitten de gaten in de diensten, omdat bijvoorbeeld een chauffeur zich heeft ziekgemeld? “Dan grijp ik naar de telefoon om het op te lossen”, vertelt John.
“Er is niets vervelender dan dat je de planning niet rond krijgt. Dan ga je niet lekker naar huis. En de volgende ochtend zie je de bussen staan die eigenlijk moeten rijden.” Om de bus toch te laten rijden, bedenkt hij creatieve oplossingen. “Ik ben elke dag bezig met een 7-sterrenpuzzel: Wanneer ik een probleem heb op Texel, kan het zijn dat mijn oplossing begint in Hoorn. Ik probeer dan iemand uit Hoorn in Alkmaar te laten werken om vervolgens die chauffeur door te schuiven naar Den Helder. Dan heb ik iemand in Den Helder die ik naar Texel kan sturen.”
Hij is dan nog niet klaar. “Vaak moet je ook nog schuiven met diensten binnen de regio Hoorn om het passend te krijgen.” En wanneer hij vooraf al weet dat er gaten vallen, benadert hij chauffeurs ruim van te voren of plaatst hij een oproep onder alle Noord-Hollandse chauffeurs om zich te melden voor diensten.
Druk op chauffeurs
Er wordt veel gevraagd van de 340 beschikbare buschauffeurs in de regio, omdat het moeilijk is nieuwe chauffeurs te vinden. John: “Je vraagt toch of ze willen werken in hun vrije tijd, terwijl ze daar ook recht op hebben. Zij willen ook naar een verjaardag of een etentje.” Om hen die vrije tijd te gunnen, maar ook een beroep op ze te kunnen doen, is goed contact noodzakelijk. “Ik weet wanneer ik chauffeurs niet hoef te bellen. Als er bijvoorbeeld een belangrijke wedstrijd is, bel ik de voetballiefhebbers liever niet.”
“Ik kan geen betere baan verzinnen.” Vooral de puzzels en het contact met de chauffeurs vindt hij leuk. “De buschauffeurs zijn een dwarsdoorsnede van de bevolking in Nederland. Je hebt leuke gesprekken met elkaar en minder leuke gesprekken. Maar dat hoort erbij.” En aan ‘zijn’ chauffeurs moeten passagiers niet komen, benadrukt John: “Ik snap dat er soms vervelende dingen spelen in het leven van mensen, maar ik snap niet waarom je de chauffeurs, die er voor jou zitten, iets aandoet.”
“Het is een leven lang leren”
Jordy van Etten (34), busmonteur
Jordy werkt inmiddels 2 jaar als monteur en studeert voor eerste bedrijfsautotechnicus: “Dat houdt in dat ik 4 dagen naar mijn werk ga in de garage in Haarlem en 1 dag per week naar het ROC in Amsterdam.”
Schonere handen
Inmiddels werkt Jordy, net als de rest van zijn collega’s, voornamelijk aan elektrische bussen. Connexxion begon in 2016 met 40 elektrische voertuigen in Eindhoven. In de regio’s waar de provincie Noord-Holland gaat over het busvervoer wordt 70% van alle ritten elektrisch gereden. Dat betekent dus dat Jordy werkt aan bussen die relatief nieuw zijn. "Er zijn hier nog wel dieselbussen met een miljoen kilometer op de teller. Die gaan meestal zo’n 10 tot 15 jaar mee. De elektrische bussen zijn nog niet zo oud, en die hebben zo'n 300.000 tot 350.000 kilometer gereden. De verwachting is dat deze 22 jaar meegaan. Dat is een stuk langer dan de dieselbus.”
Jordy heeft een uitbreid takenpakket dat verschilt van de monteurs die vooral aan dieselbus werkten. "Bij een elektrische bus is alles anders dan bij een dieselbus, op de remmen en de banden na. Voor de omschakeling naar elektrisch moest ik me bijscholen. Ik heb eerst de opleiding gedaan om met bussen te werken en daarna de aparte cursus ‘Veilig werken aan e-voertuigen’ gevolgd, waarbij je veilig leert werken met elektrische bussen. Een groot verschil is dat je nu een stuk schonere handen hebt. Er zijn ook gevaren die voorheen niet bestonden. Zo moet je erg voorzichtig zijn bij hoogspanning."
Blijven sleutelen
Jordy voelt zich helemaal senang in zijn baan als busmonteur. Rustig is het nooit, maar dat is voor hem geen bezwaar. Integendeel, vertelt Jordy: “Ik heb de hele dag door klussen. Ik ben veel bezig met onderhoud en de reparaties die daaruit voortkomen. Dat is heel afwisselend. Er rammelt weleens wat, remblokken slijten, remschijven moeten vervangen worden, of de verlichting moet worden gerepareerd. Er zitten heel veel kabeltjes en draadjes door de bus heen, en door te kijken en te meten kom je erachter wat ze precies doen."
De afwisseling en de uitdaging die zijn werk met zich meebrengt maken dat Jordy iedere dag met plezier naar zijn werk gaat: “Elke dag biedt nieuwe kansen om te leren en te verbeteren. Het is een leven lang leren en dat vind ik juist zo leuk aan dit vak. Je blijft sleutelen."
“Het duurt 3 maanden om een dienstregeling rijdend te krijgen”
Lonneke Beentjes (29), vervoerskundige
Al van kleins af aan is Lonneke Beentjes bezig met data en tijden en wist ze precies hoe laat de bus bij haar in de buurt vertrok. Nu ontwerpt ze als vervoerskundige bij Connexxion dienstregelingen. Waar ontbreekt nog busvervoer waar wel vraag naar is? “Inwoners met wensen nemen contact met ons op, maar ook gemeenten en de provincie vragen om betere bereikbaarheid van gebieden. Daarnaast breng ik met behulp van incheckgegevens van de ov-chipkaart in kaart waar mensen vandaan komen en waar ze naartoe gaan. Vervolgens kijk ik naar de vervolgreis: welke treinaansluiting is het belangrijkst? Op basis hiervan ontwerp je de dienstregeling, waarbij je onderzoekt hoe vaak een bus moet rijden.”
Dat betekent niet dat een bus de hele dag rijdt. Lonneke: “We proberen zoveel mogelijk basisbereikbaarheid te hebben. Maar als de vraag niet heel groot is, rijdt een bus bijvoorbeeld 1 keer per uur en niet tot laat in de avond of alleen op werkdagen. In gebieden waar de vraag groter is, rijden we 2 keer per uur of vaker. En bijvoorbeeld in de spits 4 keer per uur.”
Uit de auto in de bus
“Soms ontwerp je een buslijn voor scholieren of forenzen en dan is het afwachten of zij er daadwerkelijk gebruik van maken. Maar soms ontdekken ook andere doelgroepen een buslijn. Denk aan mensen die een dagje uit gaan. Je moet mensen de tijd geven om lijnen te ontdekken en we zijn druk bezig om zichtbaar te maken dat er nieuwe mogelijkheden met de bus zijn.”
In haar werk gaat het niet alleen over de hoeveelheid ritten, maar ook om reizigers zo snel mogelijk bij de eindhalte te krijgen. “Dat vind ik een interessante puzzel.” Zo onderzoekt ze in de steden waar reistijdwinst te behalen is. “Veel mensen kiezen toch vaak voor de auto omdat het ov langer duurt. In Alkmaar Noord is nu bijvoorbeeld een lijn die een rondje rijdt door de wijk, maar daarna zo snel mogelijk over de N-weg naar het station rijdt, in plaats van een hele zigzagroute door Alkmaar. Daarmee verkorten we de reistijd met 10 minuten en bedienen we een grote groep reizigers die afhankelijk is van de bus en de trein.”
Ook van de chauffeurs krijgt ze tips. “Soms zien zij dat een halte wordt gebruikt als overstaphalte, terwijl wij deze overstaphalte niet scherp hebben. Dan proberen we ervoor te zorgen dat daar een goede overstapoptie komt.” Wanneer een dienstregeling is ontworpen, is deze nog niet klaar. “De roostermakers maken hiermee de diensten voor de chauffeurs, want die moeten voldoen aan de cao-regels. Zoals pauzes en de maximale looptijd van de bus naar de pauzelocatie. En ik kan wel een mooie dienstregeling maken, maar als een bus daarna een uur stil moet staan op een afgelegen plek, dan is dat wel duur. Dus het duurt wel 3 maanden om een dienstregeling rijdend te krijgen.”
Provincie opdrachtgever busvervoer
In de regio’s Gooi en Vechtstreek, Haarlem-IJmond en Noord-Holland Noord is de provincie Noord-Holland de opdrachtgever voor het busvervoer. Dat betekent dat de provincie de wensen en kaders vaststelt voor het busvervoer in Noord-Holland. Bijvoorbeeld over waar de bussen rijden. Ook betaalt de provincie een deel van iedere busrit. 1 keer in de 10 jaar wordt een busvervoerder gekozen die het vervoerplan het beste kan uitvoeren. Op dit moment is Transdev/Connexxion de vervoerder in de 3 regio’s. De provincie onderzoekt dagelijks met Transdev/Connexxion of Noord-Holland goed bereikbaar is en wat beter kan.