Groen schoolplein is mooiste klaslokaal
Natuurspeelplaats, ontdekkingsplek en buitenlokaal. Steeds meer Noord-Hollandse basisscholen stappen over op een groen schoolplein. Weg zijn de kale vlakten, betegelde voetbalveldjes en metalen speeltoestellen. Op deze pleinen maken kinderen spelenderwijs kennis met de wondere wereld van de natuur. Van bijenhotels en moestuintjes tot speelheuvels en paddenpoelen. In deze &Holland gaan we op ontdekkingstocht op 3 groene pleinen.
De Verrekijker, Den Helder
Diep verscholen in een rustige woonwijk, niet ver van station Den Helder, ligt het groene schoolplein van basisschool De Verrekijker. Een kinderparadijs, verborgen tussen beton en steen. Het in 2013 aangelegde plein is een ontdekkingsplek vol hoekjes, gaten en heuvels waar de kinderen naar hartenlust kunnen rennen, klimmen en kruipen. Daarnaast zijn alle speeltoestellen gebouwd van natuurlijke materialen. Alles om de leerlingen uit te dagen tot spel en onderzoek. “Ik speel in de pauze vaak tikkertje en verstoppertje”, vertelt de 8-jarige Milo Liu. “Op ons plein zijn ook heel veel goede verstopplekken. Als ik moe ben, dan is de tunnel onder de grasheuvel de beste schuilplaats. Daar kunnen mijn klasgenootjes mij niet vinden.”
De liefde voor de natuur staat al vanaf de kleuterklas centraal. Bijna elke week tuurt er wel een groep met vergrootglazen in het insectenhotel naar torren, pissebedden, wormen en bijen. Eng of vies? Nee, voor Milo en zijn klasgenootje Lily Kracht (9 jaar) zijn deze rondkruipende griezels inmiddels de normaalste zaak van de wereld. Net als de vele fruitbomen op het plein.
“Daar groeit echt van alles, zoals peren, appels en aardbeien. In het voorjaar mogen we de bomen plukken en hebben we vers fruit voor in de klas”, vertelt Lily. De school vindt het belangrijk dat leerlingen weten waar hun voedsel vandaan komt. Daarom heeft elke groep op een balkon naast de lerarenkamer een eigen moestuintje, waar ze hun eigen groente en fruit verbouwen. Lily: “Er groeit daar sla, tomaatjes, pompoenen en courgettes. Soms maken we salade van onze eigen groenten. Superlekker! Gelukkig maar, want we moeten alles wat we plukken wel opeten van de juffen en meesters.”
Het wekelijkse onderhoud doet De Verrekijker in samenwerking met het Linie College in Den Helder, een school in het voortgezet onderwijs voor moeilijk lerende kinderen. Maar ook Lily draagt graag haar steentje bij: “Met een bezem veeg ik dan blaadjes of raap ik afval op met een speciale grijper. Heel leuk!” Milo laat het opruimen graag aan zijn klasgenootjes over. Over zijn schoolplein is hij echter meer dan tevreden. “Nee, ik hoef niks aan het plein toe te voegen. Eigenlijk heb ik alles al.”
Het SchatRijk, Zaandijk
Wie een rondleiding krijgt over groene schoolplein van Het SchatRijk, kan zich nauwelijks voorstellen dat de Zaandijkse basisschool 8 jaar geleden nog een betegeld plein had met slechts een paar metalen speeltoestellen. Het plein heeft sindsdien een ware transformatie ondergaan. De groene mogelijkheden voor de leerlingen zijn eindeloos: van een paddenpoel, vlinderweiland en plukhaag tot groene eilanden, een waterspeelplaats en een heus amfitheater. “Ons plein is meer dan alleen een plaats om kinderen even te luchten,” legt directeur Marc van de Geer uit. “Het is het beste en mooiste lokaal van onze school.”
Elk jaar probeert de school een nieuw element aan hun plein toe te voegen. En krijgen ze de financiering niet rond, dan stropen ze gewoon zelf de mouwen op. Van de Geer: “Een paar leraren en ouders hebben bijvoorbeeld 3 jaar geleden een workshop gevolgd en vervolgens zelf een leemoven met houten overkapping gebouwd. Nu bakken we daar een paar keer per jaar broodjes en pizza’s met de kinderen. Hartstikke leuk! En we zijn nog lang niet klaar. Ik wil een grote speelheuvel waar kinderen lekker kunnen rennen, klimmen en rollen. Daarnaast hebben we ideeën voor een eigen weerstation, waar leerlingen temperatuur, windsnelheid en neerslag kunnen meten en uitrekenen. Een kippen- of konijnenhok zou ik ook mooi vinden. Vooral bij kinderen die zich moeilijk uiten kan het knuffelen van konijnen of het rapen van eieren enorm helpen.”
Volgens Van de Geer heeft elke school de morele verplichting om kinderen te stimuleren tot buitenspelen. “Groen doet een mens goed! Ik zie dat elke dag bij onze kinderen. Er zijn veel minder gedragsproblemen en ruzies. Bovendien worden leerlingen motorisch vaardiger, het aantal ongelukken in de gymzaal is de afgelopen jaren enorm afgenomen. Ze kennen hun fysieke mogelijkheden beter, weten hoe ze zich moeten vasthouden en schatten hoogte en diepte beter in.”
Het geheim van het groene schoolplein zit volgens de directeur vooral in de verwondering. “Die ‘wow-factor’ is een mooi vertrekpunt voor leren. Kinderen worden dan nieuwsgierig, stellen vragen, gaan op ontdekkingstocht. We zijn ontzettend trots op onze speelplaats. Het heeft ons onderwijs echt verrijkt. Inmiddels zijn we in deze regio een voorbeeldschool. Elke week hang ik wel met een directeur of docent aan de telefoon die een kijkje wil komen nemen. Mijn advies? Het is vooral belangrijk dat elke school een eigen visie ontwikkelt en een werkgroep opzet. Dan komt de inspiratie vaak vanzelf. Stel je eens voor dat alle 60 basisscholen in de Zaanstreek straks een groen schoolplein hebben?”
De Sterrenzanger, Oudorp
De groene speelplaats van De Sterrenzanger in Oudorp is al sinds 2014 een voorbeeld voor andere basisscholen in de gemeente Alkmaar. Juf Annemarie de Moel verzorgt samen met 2 collega’s het onderhoud. “Bij ons hebben de bovenbouw, onderbouw en kleuters allemaal hun eigen plek,” vertelt ze. De Moel is verantwoordelijk voor het bovenbouwplein, het grootste gedeelte. Blikvanger daar is het amfitheater, mede gebouwd door middelbare scholieren van het Petrus Canisius College (PCC). Het onderbouwdeel heeft onder meer een groene speelheuvel met tunnel en de allerkleinsten hebben op hun ‘territorium’ sinds 2016 een natuurspeelplein met waterpomp.
De Moel: “Als je ziet wat we eerst hadden…1 grote vlakte van steen! Een wereld van verschil met ons huidige groene plein. Het onderhoud is wel erg arbeidsintensief. We steken na schooltijd, in het weekend of tijdens onze jaarlijkse burendag heel wat extra uurtjes in ons plein. Wij bedenken alles zelf en proberen vervolgens het benodigde geld binnen te harken. Gelukkig krijgen we veel hulp van ouders en buurtbewoners. Niet alleen bij het spit-, snoei- en kluswerk, maar ook bij het verzinnen en uitwerken van nieuwe plannen. Zonder hen gebeurt er niks.” Die saamhorigheid is volgens De Moel de grootste kracht achter hun groene schoolplein. “We zijn er continu mee bezig, maar het levert ook enorm veel energie op.
Het is zó bevredigend als een project klaar is en je ziet de kinderen ermee spelen. En zij zijn op hun beurt weer trots dat hun ouders hebben geholpen.”
In tegenstelling tot veel andere scholen is het groene schoolplein van De Sterrenzanger grotendeels openbaar. Een voorwaarde van de gemeente Alkmaar, legt De Moel uit. “Ons plein is niet alleen belangrijk voor onze leerlingen, maar voor de hele buurt. Op warme zomeravonden zitten er bijvoorbeeld regelmatig volwassen omwonenden te genieten in ons amfitheater. Zij hebben natuurlijk liever een mooie, groene omgeving in hun wijk dan een kale, betonnen vlakte.”
Aan een openbaar plein kleeft volgens De Moel wel een groot nadeel. “We hebben regelmatig last van vandalisme. Planten en boompjes worden uit de grond getrokken, ons bijenhotel is een keer in brand gestoken en met oud en nieuw werd ooit een huisje opgeblazen. We steken dan ook veel tijd en geld in het herstellen van ons plein. Dat is soms best ontmoedigend. We hebben veel contact met de wijkagent, maar het is voor ons ook een leerpunt. Alles wat we bouwen moet gewoon hufterproof zijn. Vandalisme is helaas een prijs die we moeten betalen voor ons groene plein, maar dat is het ons absoluut waard.”