Creatief met cultuur in coronatijd

De coronacrisis raakt de cultuursector hard. Daarom stelt de provincie 10 miljoen euro beschikbaar. Gemeenten doen daar nog eens 35% bij. Begin november wordt duidelijk welke instellingen geld uitgekeerd krijgen. Maar geld alleen is niet genoeg om het hoofd boven water te houden. Musea, theaters en andere cultuurcentra werken keihard om hun publiek juist nu een leuke, interessante tijd te bezorgen. Hiervoor gebruiken zij hun creativiteit optimaal. We kijken bij 4 culturele instellingen hoe zij dit doen.

Cultureel Bergens Platform

Cultureel Bergens Platform is een samenwerkingsverband tussen 13 culturele organisaties in de gemeente Bergen. De organisaties lopen erg uiteen. Van het jaarlijkse Woodland festival tot Museum Kranenburgh, dat het hele jaar open is en 80.000 bezoekers trekt. Het samenwerkingsverband zorgt ervoor dat de organisaties de programmering afstemmen, samen toekomstplannen ontwikkelen en met elkaar promotie doen. De culturele sector kreeg zijn eerste zware klap toen het kabinet in maart de intelligente lockdown afkondigde. Vanzelfsprekend moest het Cultureel Bergens Platform hierop reageren. Om de culturele initiatieven in Bergen meer in de schijnwerpers te zetten bedacht het platform het televisieprogramma Cultureel Bergen.

Ellen Klaus, coördinator van het platform, legt uit hoe de tv-programma’s tot stand komen: “Alle uitzendingen worden gemaakt door bewoners van Bergen. Semiprofessionals en professionals slaan de handen ineen om de culturele initiatieven in Bergen zo goed mogelijk in beeld te brengen. De uitzendingen duren elk 25 minuten. De presentatrice is Maja Link, die geboren en getogen is in Bergen.

Elke aflevering bestaat uit 2 studio-onderwerpen en 3 tot 4 reportages.” Per aflevering is Link te gast bij een andere culturele instelling. “Zo was er een programma vanuit een atelier, maar ook vanuit het Museum Kranenburgh. Daarnaast zijn er wisselende gasten. Een leuk voorbeeld is Youp van ’t Hek, die in zijn buitenhuis in Bergen verbleef toen hij corona had. Hij vertelde wat voor effect corona op hem had en wat zijn toekomstplannen waren. Ook waren dj’s te gast in het programma. Zij kunnen hun beroep nu niet meer op een normale wijze uitoefenen.”

Het programma is een mooi podium om cultuur in Bergen in het zonnetje te zetten, maar het blijft natuurlijk een zeer lastige periode. Ellen is wel optimistisch over de toekomst van het programma: “Cultureel Bergen is ontstaan als reactie op de coronacrisis, maar ik denk dat dit programma ook na deze crisis lang zal doorgaan. Het is een succes, er kwamen veel enthousiaste reacties en we hebben geld gekregen vanuit de gemeente om nog meer afleveringen te maken. Zo is er toch iets goeds ontstaan vanuit deze nare pandemie.”

Stedelijk Museum Alkmaar

De coronamaatregelen zorgen soms voor kribbigheid. Mensen horen voortdurend wat ze wel en vooral niet mogen. Om deze negatieve sfeer te bestrijden koos het Stedelijk museum Alkmaar ervoor om de nieuwe regels zo positief mogelijk te brengen. Zo ontstond Wellness Nietes.

Wellness Nietes is bedacht door Circus Engelbregt van Martijn Engelbregt. Martijn werkt voor elk project samen met verschillende creatieve geesten. Ditmaal waren dat Allard Medema, Nikki Loef en Sjoerd Kaandorp. Wellness Nietes begint meteen bij binnenkomst. Bezoekers worden verwelkomd door een stem uit een luidspreker, die vraagt of je zin heb in een handenspa. Er staat gel voor je klaar waarmee je je handen schoonmaakt. Vervolgens word je meegenomen voor een handmassage. De stem die je verwelkomde zegt je dat je er mag zijn. Deze vriendelijke en positieve benadering ervaar je in het hele museum. Zo wordt niet vermeld dat er maar 20 mensen binnen mogen, maar dat er ruimte is voor 20 personen.

Een van de leukste dingen van Wellness Nietes is het kunstwerk van Allard Medema. Via dit werk kunnen bezoekers elkaar een virtuele knuffel geven. Twee bezoekers staan met de ogen dicht elk tegenover elkaar onder een zogeheten ‘geluidsdouche’, een soort plastic paraplu waaruit geluid komt. Een stem geeft aanwijzingen om elkaar een knuffel te geven. Iemand van buitenaf ziet twee mensen die zichzelf een knuffel geven.

Eva Groentjes, coördinator marketing & development van het museum merkt dat het publiek goed reageert op de Wellness Nietes. Maar de gevolgen van de crisis blijven natuurlijk voelbaar. “Ik blijf positief, maar we kunnen niet in de toekomst kijken. Wat er verder zal gebeuren hangt voor een groot deel af van hoe snel we de ziekte onder controle krijgen.”

Centrum voor de Kunsten Beverwijk

Het Centrum voor de Kunsten in Beverwijk verzorgt cursussen muziek, toneel, dans en kunst. Toen het kabinet eerder dit jaar aankondigde dat scholen dicht moesten, dacht iedereen bij het Centrum voor de Kunsten na over een oplossing. “Binnen een week waren alle lessen van het cursusaanbod online beschikbaar. Via Skype, FaceTime en WhatsApp konden de 1-op-1-lessen doorgaan”, vertelt directeur Debora Vollebregt. Lastiger was het om groepslessen online te geven. “Dit ging via Zoom en Teams, maar daar zaten wel beperkingen aan. Zo kan je niet samen geluid maken. We hebben steeds met elkaar gediscussieerd hoe we deze lessen het beste vorm konden geven.” Ook maakte het centrum instructiefilmpjes die de scholen konden gebruiken en naar leerlingen konden doorsturen die thuis zaten. “Niet alleen in Beverwijk, maar Centra voor de Kunsten in heel Noord-Holland deden mee. We hadden veel onderling contact met elkaar en wisselden ervaringen uit. Binnen een week of 3 ontstond de site www.24creatief.nl waarop alle instructiefilmpjes van de Centra voor de Kunsten in Noord-Holland te zien waren.”

Vollebregt is het meest trots op de online voorstelling die de leerlingen dans en theater gaven. Het stuk had de perfecte vorm voor het medium. Het verhaal ging namelijk over mensen die opgesloten waren in hun hotelkamer. Zo speelden bijvoorbeeld 8 leerlingen via Zoom een scene met elkaar. De voorstelling werd aan het einde van het seizoen via een livestream uitgezonden. Bijzonder was dat mensen ook tijdens de livestream konden reageren. Iets wat natuurlijk niet kan tijdens een normale voorstelling. “Door al die uitdagingen kwam er een hoop creativiteit en energie los.” De leerlingen waren erg tevreden met het online lesaanbod. “Sommige leerlingen konden niet meedoen, omdat computers bezet waren door andere gezinsleden. Maar toch wel zo’n 80 à 90 procent kon zijn lessen blijven volgen. We merkten ook dat ze het fijn vonden om er tijdens deze periode mee bezig te zijn, ook al was dat deels online. Maar toen ze uiteindelijk weer normaal les kregen, waren ze wel erg blij.”

Schouwburg de Meerse, Hoofddorp

Toen de coronacrisis begon, wisten de medewerkers van Schouwburg De Meerse direct dat ze iets moesten doen. Tijdens de lockdown werden ongeveer 88 voorstellingen, met ruim 15.000 tickets afgezegd of verplaatst. Om niet stil te blijven zitten, werd onderhoud gedaan dat normaal in de zomer plaatsvindt. Zo kon de Schouwburg het theater in de zomer openen met voorstellingen die ‘Zomer Specials’ werden genoemd.

“Binnen korte tijd hadden we onze Kleine Zaal omgebouwd tot een sprookjesachtige nachtclubsetting met tafeltjes, stoelen en sprankelende verlichting. De start van de kaartverkoop was even spannend, maar toen na een uur de eerste voorstellingen uitverkocht raakten, wisten we dat dit een succes zou worden. We schakelden door naar twee voorstellingen per avond. Ook dat ging erg goed. Dat kwam vooral door de grote inzet van ons team dat écht een hart voor theater heeft,” vertelt Eugenie Schaefers, coördinator marketing & communicatie van De Meerse

Naast deze zomerprogrammering was er een online voorstelling live vanuit De Meerse onder de naam ‘De Corona Bubbel’. Choreograaf Vincent Michels van Corpus Acrobatics maakte deze solovoorstelling met een slangenvrouw in een transparante bal.

Met haar extreme lenigheid liet ze zien hoe je in een beperkte ruimte fysiek en mentaal zeer flexibel moet zijn om de beperkingen te doorstaan. De voorstelling werd op 3 juni via een livestream uitgezonden en is nog steeds te bekijken op YouTube. De voorstelling was een succes maar internet kan de beleving van live theater natuurlijk niet vervangen.

Hoewel de schouwburg doet wat ze kan, is het net als voor alle culturele instellingen een zeer zware tijd. De Meerse blijft daarom afhankelijk van financiële hulp van buitenaf. “We hebben normaal bijna 900 stoelen. Dan is er geen ingewikkelde rekensom voor nodig om te zien dat de geldstroom drastisch terugloopt. Gelukkig hebben we in ruim 25 jaar een goede reputatie opgebouwd bij onze gasten,” zegt Schaefers. “Dat verdient zich nu terug. Onze gasten blijven komen en hebben ook echt vertrouwen in ons. Bij het afzeggen van voorstellingen vraagt slechts 15% daadwerkelijk geld terug, 85% neemt een tegoedbon aan. Je merkt dat juist in deze periode de behoefte bij mensen ontzettend groot is om naar het theater te gaan. Om weer even te lachen, je te laten te verwonderen of ontroeren, er toch even uit te zijn en zorgeloos te kunnen zijn. Voor die mensen staan wij klaar.”

Deel op social media